İklim Tipleri

İklim tipleri, dünya üzerinde başlıca üç grupta değerlendirilebilir. Bunlar soğuk iklimler, sıcak ve ılınman iklimlerdir. Bu iklim tipleri kendi arasında yağış miktarıyla, yıllık sıcaklık ortalamalarıyla, kış aylarındaki sıcaklık değerleriyle alt iklim tiplerine ayrılır. İklim tiplerinin dağılışı ve özellikleri de bölgelere göre farklılık gösterir. Dünya üzerinde her bölgede kendine özgü iklim tipi bulunur.

Kutup iklimi: bu iklim tipinin görüldüğü bölgeler buzullarla kaplıdır. Hava oldukça soğuk ve bitki örtüsü yoktur. Bu iklim tipinin hâkim olduğu bölgeler Antarktika kıtası ile Grönland adasının iç kısımlarıdır. Sıcaklık genellikle -40 derecededir. Yıllık sıcaklık ortalamaları da 20 derece ile -30 derece arasındadır. Yağış miktarı ise 200 mm kadardır.

Tundra iklimi: bu iklim tipi Avrupa, Amerika ve Asya kıtasının kuzey bölgelerinde görülür. Yaz dönemi dışında toprak donmuş olur. İklimin hâkim olduğu yerlerde bitki örtüsü olarak ot, çalılık ve likenlerden oluşan tundralar görülür. Yılın en sıcak döneminde sıcaklık ortalaması en fazla 10 derece olur. Kış aylarında sıcaklık 30-40 derece arasında değişir. Bazı alanlarda sıcaklık farkı 60 dereceyi bulabilir. Yağış miktarı ise yaklaşık 200-250 mm kadardır.

Okyanus iklimi: bu iklim tipinde her ay yağış görülür. İklimin görüldüğü alanlar genellikle 40-60 derece enlemleri arasındadır. İngiltere, Avustralya güneydoğu kesimleri, kuzeybatı Avrupa, Kanada bu iklimin etkisindedir. Bu yerlerdeki sıcaklık ve yağış koşullarında batı rüzgârlarının ve sıcak okyanus akıntılarının etkisi fazladır. Yaz dönemi serin, kış ayları ise ılık geçer. Yıllık sıcaklık ortalaması da 14-15 derece, sıcaklık farkları 10-15 derece arasındadır. Yağış miktarı da 1000-1500 mm kadardır.

Step iklimi (Bozkır): bu iklim tipi yarı kurak olarak da bilinir. Bu iklim nemli hava kütlelerinden uzakta olan iç kesimlerde görülmektedir. Bu bölgelerdeki gece ve gündüz sıcaklık farkları karasal iklimin görüldüğü alanlara göre daha fazla olur. Bu bölgelerdeki bitki örtüsü ilkbaharda yeşeren, yaz geldiğinde sararan otlardan oluşur. Sıcaklık farkları 15-30 derece arasında, yağış miktarı da 300-500 mm kadardır. En fazla yağış ilkbahar mevsiminde olur.

Akdeniz iklimi: bu iklim tipi daha çok 30-40 derece enlemlerinde kıyı kesimlerde görülür. Yazlar sıcak ve kurak geçerken, kış ayları ılık ve yağışlı olur. Yıllık sıcaklık ortalaması yaklaşık 15-20 derece, sıcaklık farkı 18 derece kadardır. Yağış miktarı da 800-1000 mm kadardır. Bu iklimin hâkim olduğu bölgelerde kışın kutup bölgesinden gelen hava kütleleri ve Ekvatoral bölgeden buraya gelen hava kütleleri karşılaşır ve yağışlar oluşur. İklimin görüldüğü bölgelerdeki bitki örtüsü kuraklığa dayanıklı kızıl çam ormanlarından, her zaman yeşil olan makilerden oluşur.

Karasal iklim: bu iklim tipi genellikle 30-65 derece enlemlerinin arasında, denizden uzak kara kesiminde, kıtalarda doğu tarafında görülür. Doğu Avrupa, Kanada, Sibirya bu iklimin en çok görüldüğü alanlardır. Yılın en soğuk döneminde sıcaklık ortalama -10 dereceye iner. Bazen -40 derece görülür. Yıllık sıcaklık ortalaması da 0-10 derece arasındadır. Yılın en sıcak döneminde ise sıcaklık 20 derece kadar olur. İklimin görüldüğü yerlerdeki bitki örtüsü ise iğne yapraklı ağaçlardan oluşur.

Çöl iklimi: bu iklim tipi dönenceler çevresinde ve denizden uzak karalarda iç kesimlerde görülür. Bu iklimin görüldüğü bölgelerde kaktüs gibi kuraklığa dayanıklı bitki örtüsü görülür.

Muson iklimi: bu iklim muson rüzgârlarının etkili olduğu bölgelerde görülür. Yıllık sıcaklık ortalaması 20 derece, sıcaklık farkı da 10 derece kadardır. Düzensiz yağış alan bu bölgelerde, yaz dönemi yağışlı, kış dönemi de kurak geçer. Muson rüzgârlarının esme yönüne göre, mevsimler belirlenir. Yaz döneminde denizden karaya esen rüzgârlar, kışın karadan denize eserler. Yağış ortalaması yıllık 2000 mm kadardır. Yükseltiye göre yağışlar değişebilir. Yüksek kesimlerde daha fazla yağış olur. Muson Asya'sı dünyada en fazla yağış alan bölgedir. Yağışların az görüldüğü alanlarda savan iklimi hâkim olur. Bu iklimler arasındaki fark, yıllık yağışların muson ikliminde özellikle yazın fazla olmasıdır.