İklim Kuşakları Bir bölgedeki uzun dönemli hava koşullarının sıcaklık, nem, rüzgâr, hava basıncı ve yağış gibi meteorolojik olayların ortalamasına iklim denir. Hava durumundan farklı olarak iklim, daha uzun süreli meteorolojik olayların ortak adıdır. Bir yerin iklimi, o bölgenin enlemine, yükseltisine, yer şekillerine, kalıcı kar durumuna ve denizlere olan uzaklığına bağlı olarak değişir. İklim bilimine klimatoloji adı verilir. İklim türleri, sıcaklık ve yağış gibi durumlara bakılarak sınıflandırılır. Günümüzde en çok kullanılan sınıflandırma sistemi, Wladimir Köppen tarafından geliştirilmiş olan Köppen iklim sınıflandırmasıdır. İklim Kuşaklarının Belirleyicileri Dünyanın güneşe olan uzaklığı, genel hava akımları, yükselti ve kentleşme gibi etmenler hava koşullarını etkileyerek iklimi belirler. Dünya üzerindeki insan popülasyonu da iklimi etkiler. İklim kuşakları, eksen eğikliğine bağlı olarak ortaya çıkar. Buna göre, Ekvator ile dönenceler arasındaki alana tropikal kuşak, dönenceler ile kutup daireleri arasında kalan alanlara orta kuşak, kutup daireleri ile kutup noktaları arasında kalan alana ise kutup kuşağı denir. Tropikal İklimler Tropikal iklimler savan ve yağmur ormanı iklimi olarak ikiye ayrılır. En soğuk ayın sıcaklık ortalaması 18°C'nin altına düşmez ve en kurak ayda bile en az 60 mm yağmur yağar. Yağış 60 mm'nin altına düşerse savan iklimi adı verilir. Savanlar, yaz yağmurlarıyla yeşillenir ve aralarında yer yer korulara da rastlanır. Tropikal iklimlere genel olarak Ekvator çevresinde bulunan, yılın her döneminde yağış alan ya da yağmurların yılda iki kez yoğun bir şekilde yağdığı kuşaklarda rastlanır. Kurak İklimler Kurak iklimler bozkır ve çöl iklimi olarak ikiye ayrılır. Buharlaşan suyun yağıştan daha fazla olduğu bölgelerin iklim türüdür. Bu iklim türüne Batı ABD'de, Kuzey ve Güney Afrika'da, güneybatı ve Orta Asya'da, Avustralya'nın farklı kesimlerinde rastlanır. Kurak iklimler, genel olarak hava kütlesinin alçaldığı bölgelerde görülür. Ilıman Deniz ve Ilıman Kara İklimleri Ilıman deniz ve kara iklimlerinde ortalama sıcaklık değerleri, yılın en soğuk ayında 18°C'nin altında, en sıcak ayında ise 19°C'nin üzerinde olan iklim türleridir. Kurak iklimlere oranla, yağışlar daha fazla görülür. Deniz iklimi, okyanusların etkisi altında kalarak büyük su ve kara kütleleri arasındaki ısı değişimi nedeniyle kışın sıcaklık ortalaması daha yüksek olan yerlerdir. Ilıman deniz iklimi Doğu ABD, Avrupa'nın batı kesimleri, Akdeniz, Doğu'nun büyük bir bölümü, Güney Afrika ile Güney Amerika'nın güney bölümleri ve Avustralya'nın güney ve doğu kıyılarında görülür. Ilıman kara iklimi ise yalnızca kuzey yarımkürede Alaska, Kanada, Batı Rusya ve Sibirya'yı etkisi altına alır. Kutup İklimleri Kutup iklimleri, yılın en sıcak ayında sıcaklık ortalaması 0°C ile -10°C arasında olan tundra iklimlerine ve yılın en sıcak ayında sıcaklık ortalamasının donma noktasının altında olduğu buzul iklimlerine denir. Kuzey yarımküredeki tundra iklimleri karasaldır ve yıllık sıcaklık değişimleri büyük olup, yağışlar daha az görülür. Güney yarımkürede ise tundra iklimine Antarktika kıtasında ve çevresindeki küçük adalarda rastlanır. Bu adalarda denizin etkisi güçlü olup, yıllık sıcaklık değişimi azdır ve yağış bol miktarda görülür. Buzul iklimlerinde yıllık sıcaklık değişimi fazladır ve yağış çok düşüktür. Antarktika, özellikle Himalaya Dağları ve And Dağları gibi yüksek dağlarda görülür. |